Puma jest największym przedstawicielem małych kotów. Jego masa jest charakterystyczna dla wielkich kotów (Panthera), jednak jest bliżej spokrewniony z małymi i średnimi kotami. Podrodzina małych kotów (Felinae) ewoluowała w Azji 11 milionów lat temu. Przeprowadzone badania nad taksonomią kotów na szczątkach tylko częściowo wyjaśniają ich pochodzenie. Dużo wyjaśniło badanie mtDNA, a ponieważ w zapisie kopalnym koty te są słabo reprezentowane, jest to satysfakcjonujący wynik.

Przeprowadzone w 2006 r. badania genetyczne wykazały, że przodek rodzajów Leopardus, Lynx, Puma, Prionailurus i Felis migrował przez most lądowy Beringa do Ameryk około 8,5 do 8 milionów lat temu, gdzie rozprzestrzenił się i utworzył nowe gatunki. Puma była długo umieszczana w rodzaju Felis, obejmującym między innymi kota domowego, obecnie jest umieszczana w rodzaju Puma wraz z jaguarundi.

Badania wykazały też, że puma i jaguarundi są blisko spokrewnione z dzisiejszym gepardem z Afryki i wschodniej Azji.

Niedawne badania wykazały wysoki poziom genetycznego podobieństwa w genach północnoamerykańskich populacji pumy, sugerujący, że wszystkie dzisiejsze osobniki pochodzą od małej grupy wyjściowej.

Culver et al. sugeruje, że oryginalna populacja północnoamerykańskiej Puma concolor wyginęła podczas masowego wymierania u schyłku plejstocenu 10 tys. lat temu, wraz z innymi dużymi ssakami, jak smilodon. Sugeruje też, że populacja pochodzi od grupy południowoamerykańskiej

Podgatunki

Tradycyjnie wyróżniano ponad 30 podgatunków, jednak przeprowadzona analiza genetycznie sugeruje istnienie tylko sześciu podgatunków:

• Puma concolor cougar (Kerr, 1792) – Ameryka Północna
• Puma concolor costaricensis (Merriam, 1901) – Ameryka Środkowa
• Puma concolor capricornensis (Nelson & Goldman, 1929) – eastern South America
• Puma concolor concolor (Linnaeus, 1771) – północna Ameryka Południowa
• Puma concolor cabrerae (Pocock, 1940) – środkowa Ameryka Południowa
• Puma concolor puma (Molina, 1782) – południowa Ameryka Południowa

Charakterystyka

Młode

Duży kot o stosunkowo małej głowie, smukłym i gibkim tułowiu. Przednie łapy mają po pięć, zaś tylne po cztery palce. Futro krótkie, miękkie, jednolicie żółtobrunatne (choć w zależności od biotopu spotyka się osobniki ubarwione od szarosrebrnych po czarne). Samce większe od samic, lecz większe zróżnicowanie spotyka się między podgatunkami. Młode pokryte są cętkami, a na ogonie mają czarne pierścienie.

Wielkość

długość ciała

100-200 cm

ogon o długości

50-85 cm

wysokość w kłębie

52-78 cm

masa ciała

średnio samice 35-50 kg, samce 60-75 kg (w pojedynczych przypadkach może przekraczać nawet 100 kg)

Pożywienie

Głównie ssaki. Małe ofiary zjada natychmiast, podczas gdy pozostałości większych zdobyczy chowa maskując je częściami roślin. Do schowanego mięsa powraca tylko wówczas, gdy nic nie upoluje, nieświeżego mięsa nie je. Istnieje udokumentowany przypadek ataku na człowieka.

Rozród

Gniazdo znajduje się w jaskini, szczelinie skalnej, wykrocie lub w zaroślach. Po ciąży trwającej 90 - 96 dni samica rodzi 1 do 4 nagich i ślepych kociąt. Młode usamodzielniają się w 2 roku życia.

Inne informacje

Długość życia dochodzi do 12 lat. Wielkość terytorium nie jest dokładnie znana, osiąga obszar rzędu kilkuset km². Terytorium samic jest dwukrotnie mniejsze niż samców.